Szkoła Podstawowa w Irzadzach
Rektutacja do przedszkola
27
lut
2023
...............
Więcej
Historia szkoły
Historia szkoły w Irządzach
Początki szkoły w Irządzach sięgają czasów przed I wojną światową. Była to szkoła jednoklasowa mieszcząca się w wynajętych budynkach. Okresowa bywała nieczynna
z powodu trudności w wynajęciu lokalu. W związku tym zaczęto zbierać podatek na budowę szkoły. Wybuch wojny w 1914 r. wstrzymał budowę, a zebrane pieniądze wskutek dewaluacji straciły swoją wartość w powojennych latach. W styczniu 1923 r. Rada Gminy podjęła uchwałę o budowie szkoły w Irządzach. Podatku od mieszkańców na ten cel jednak nie zbierano, ponieważ północna część gminy była temu przeciwna. W październiku 1923r. Wydział Oświaty we Włoszczowie dokonał zmian organizacyjnych w szkołach na terenie gminy. Przyznał etat nauczycielski do Irządz a równocześnie zamknął szkołę
w Mikołajowicach. Nauczyciela tejże szkoły Bolesława Króla przeniósł do Irządz, mianując go kierownikiem szkoły. W ten sposób miejscowa szkoła stała się placówką dwuklasową.
W październiku 1923 r. również powołany został Komitet Budowy Szkoły, w skład którego weszli: Bolesław Król – kierownik szkoły, Jan Ledwoch – poseł z Irządz, Jan Stańczyk – Wójt Gminy, Ignacy Matyja i Aleksander Gałecki – gospodarze z Irządz. Do końca 1923 r. komitet zakupił kilkanaście tysięcy sztuk cegły. Ponieważ istniejący grunt szkolny o obszarze 1 morgi był niewystarczający pod potrzeby szkoły, poseł Jan Ledwoch w początkach 1924 r. rozpoczął starania o wywłaszczenie gruntu w ilości 2 mórg od Jana Napory – gospodarza
z Irządz. Starania te zostały uwieńczone sukcesem. W dniu 22 listopada 1926 r. Prezydent Rzeczypospolitej Ignacy Mościcki i Prezes Rady Ministrów Józef Piłsudski podpisali dokument wywłaszczeniowy. Po ostatecznych ustaleniach, pod potrzeby szkoły przyznano
2 morgi i 200 prętów ziemi. W sierpniu 1926 r. zamknięto 1 klasową szkołę w Wygiełzowie a nauczyciela przeniesiono do Irządz. Przyznano szkole dodatkowe 2 etaty i tym samym szkoła stała się pięcioklasowa. Przez cały czas trwa gromadzenie materiałów budowlanych na szkołę. Zwózki materiałów dokonują tylko mieszkańcy Irządz i Mikołajowic, pozostałe wsie nie angażują się do budowy. Przymuszając mieszkańców innych wsi do udziału w budowie szkoły, władze gminy rozpoczęły proces sądowy, który jednak przegrały.
W dniu 12 czerwca 1927 r. odbyła się uroczystość poświęcenia kamienia węgielnego przy rozpoczynającej się budowie szkoły. Była to niedziela i procesja z kościoła po sumie poszła na plac budowy. Budowę rozpoczęto nie mając załatwionych wszystkich formalności prawnych (zezwolenia i planu). Chodziło o to, by możliwie jak najszybciej przyspieszyć pracę. Formalności zostały załatwione w dniu 9 lipca 1927 r., kiedy to władze powiatowe wraz z architektem przybyły do Irządz. Dotychczas wykonane prace budowlane uznano za dobre. Pieniądze na budowę szkoły otrzymywano z powiatu, a także z miejscowej gminy. Wobec szczupłych funduszy szkoła miała być parterowa, jednak komitet budowy dołożył starań by zbudowano piętro. Prace budowlane prowadzili następujący przedsiębiorcy: roboty murarskie – majster murarski Faryś ze Szczekocin, roboty ciesielskie – majster ciesielski Popczyk z Secemina, roboty stolarskie – Jarmundowicz ze Szczekocin. Przy pracach budowlanych i dalszej zwózce materiałów pracowali przede wszystkim mieszkańcy Irządz, pomagały również dzieci szkolne. W sierpniu 1928 r. szkoła zostaje przykryta. Otwarcie nowej szkoły i wprowadzenie uczniów następuje 21 stycznia 1929 r. Obwód szkoły stanowiły wsie: Irządze, Mikołajowice, Wilgoszcza i Wygiełzów. Szkoła funkcjonowała jako placówka VII oddziałowa o 6 nauczycielach. Liczba dzieci według stanu z dnia 1 grudnia 1929 r. wynosiła 357. W szkole istniała biblioteka założona w 1926 r. przez Bolesława Króla, a w roku szkolnym 1927/28 wprowadzono samorząd uczniowski i urządzono sklepik szkolny. Działał również chór szkolny. W styczniu 1928 r. Bolesław Król zainstalował w szkole radio zakupione za 700 zł. Pieniądze pochodziły z dochodu uzyskanego z przedstawień, ze składek dzieci oraz wkładu Koła Młodzieży Wiejskiej. Równocześnie z budową i organizowaniem szkoły, trwało porządkowanie otoczenia oraz jego zadrzewianie. W kwietniu 1928r. posadzono w sadzie szkolnym 87 sztuk drzewek owocowych. W 1930r. obsadzono plac szkolny 50 jesionami przywiezionymi ze Szkoły Rolniczej w Rożnicy oraz założona zostaje szkółka drzew morwowych dla hodowli jedwabników. W 1931 r. obsadzono północny
i zachodni bok placu szkolnego żywopłotem grabowym w ilości 1500 sztuk sadzonek otrzymanych z majątku w Wygiełzowie a także założono ogródek kwiatowy. Przed szkołą założono rabatki, otoczono je płotkiem oraz posiano kwiaty. Jesienią 1932 r. obsadzono żywopłotem południową część placu szkolnego. W 1938 r. ogrodzony został z funduszów szkolnych ogród wraz z szkółką drzew owocowych. W 1936 utworzony został z inicjatywy kierownika szkoły Wilhelma Hanusa Komitet Pomocy Dzieciom i Młodzieży, który zajął się organizowaniem pomocy dla biednych dzieci oraz prowadzeniem dożywiania. Pomoc
w dożywianiu dzieci, oprócz funduszy z powiatu zadeklarowały okoliczne dwory, dostarczając znacznych ilości mleka. Od 1936 r. działa w szkole orkiestra mandolinistów, którą prowadził Wilhelm Hanus. Praca szkoły stała na wysokim poziomie, potwierdzały to opinie wizytujących władz szkolnych. Nauczycielstwo oddziaływało również na życie społeczne w Irządzach. Intensywna praca nauczycieli w organizacjach wiejskich doprowadziła do tego, że Irządze przed wojną wybiły się na pierwsze miejsce w powiecie.
Po rozpoczęciu okupacji hitlerowskiej przejściowo zmniejszono liczbę pracujących nauczycieli do 4, zabrano podręczniki do historii, geografii, czytanki do języka polskiego, elementarze, mapy, pieczęcie szkoły i inne pomoce. Inspektorat szkolny został przeniesiony do Jędrzejowa, zakazano zwoływania zebrań rodzicielskich i odbywania rad pedagogicznych. W dniach od 24 III 1941 r. do 16 V 1941 r. część szkoły zajęło wojsko niemieckie. Wojska gromadzono w związku z planowanym uderzeniem Niemców na wschód. W dniu 20 maja 1941 r. miała miejsce niemiecka wizytacja szkoły, w czasie której zabrano bibliotekę pedagogiczną. W maju 1942 r. zwolniony zostaje a następnie wywieziony do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu a potem do Dachau nauczyciel religii ksiądz Franciszek Nowakowski. Zwolniony zostaje również nauczyciel Stanisław Karkowski, były oficer Wojska Polskiego. Uniknął on jednak aresztowania z powodu nieobecności w domu, ale od tej pory musiał się ukrywać. Od 1942 r. w budynku szkolnym funkcjonowała szkoła rolnicza dla młodzieży męskiej w wieku 14 – 16 lat. Zajęcia odbywały się dwa razy w tygodniu, kierownikiem szkoły był Lucjan Kamiński, wysiedlony nauczyciel z Bydgoszczy. Od 25 IX do 7 XII 1942 r. nauka w szkole nie odbywała się z powodu przeznaczenia pomieszczeń szkolnych na magazyn zbóż kontyngentowych. Rezultatem tego było podniszczenie budynku oraz plaga mysz i szczurów. Na dzieci szkolne nałożony został kontyngent ziół lekarskich
i złomu.
Burmistrz gminy Wiktor Hedeszyński nie wykazywał przychylności i rzeczowego zrozumienia potrzeb szkoły i nauczycieli. W tym czasie stale były trudności z opałem, utrzymaniem czystości w szkole, brakowało mioteł, ścierek i mydła. Studnia szkolna nieczynna była przez 7 miesięcy (naprawa trwała 3 dni).
W dniach 16 – 24 X 1944 r. szkoła zostaje zajęta pod kwaterunek dla wysiedlonych warszawiaków, w związku z tym zajęcia szkolne nie odbywały się. Od 1 XII 1944 r. szkoła miała być zajęta przez wojsko, jednak do tego nie doszło ze względu na późniejsze wydarzenia. Od 20 XII 1944 r. szkoła zostaje zamknięta z powodu braku opału. Wznowienie pracy szkoły nastąpiło 5 III 1945 r. po przejściu frontu w wyzwolonej Ojczyźnie. Na ścianach sal lekcyjnych zawieszono ukryte dotąd białe orły.
Na terenie gminy Irządze w czasie okupacji odbywało się tajne nauczanie. Początkowo organizacją tajnego nauczania zajmował się Jan Ledwoch, a po jego aresztowaniu w 1942r. powstała komisja na powiat włoszczowski. Komisją kierował Bolesław Król „Czarny”, były kierownik szkoły w Irządzach. Ośrodkiem tajnego nauczania była Słupia. Właściciele majątku Byszewscy utrzymywali od początku okupacji nauczycieli z Krakowa, Kielc i innych miast, którzy tam znaleźli schronienie. Prowadzili oni nauczanie na poziomie gimnazjalnym, licealnym i uniwersyteckim. Ze Słupi rozjeżdżali się do okolicznych wsi, gdzie prowadzili zajęcia i egzaminy. Nauczanie na poziomie szkoły powszechnej klas VI i VII, a także
z zakresu historii i geografii prowadzili miejscowi nauczyciele. Tajną komisję egzaminacyjną dla szkolnictwa powszechnego na terenie gminy tworzyli: Wilhelm Hanus – przewodniczący oraz Marian Heininger nauczyciele z Irządz i Stanisław Trela nauczyciel z Nakła, członkowie. Komisja prowadziła cały szereg egzaminów z zakresu szkoły powszechnej, ze szczególnym uwzględnieniem historii i geografii. Nadto w szkole w Irządzach odbywały się co pewien czas, tajne egzaminy gimnazjalne, przeprowadzane przez Tajna Komisję Egzaminacyjną dla szkół średnich z Romanem Czerneckim jako dyrektorem na czele (późniejszy dyrektor gimnazjum i liceum w Szczekocinach, rektor Uniwersytetu Gdańskiego). Do dyspozycji Stanisława Stradomskiego profesora i kierownika tajnego kompletu gimnazjalnego, kierownik szkoły Wilhelm Hanus oddał jedną salę, w której uczyło się na zmianę 65 uczniów.
Po wyzwoleniu w pierwszych latach wystąpiły trudności kadrowe, ponieważ uczący przez okres okupacji nauczyciele wyjechali na Ziemie Odzyskane. Budynek wymagał tak zewnętrznego jak i wewnętrznego remontu i odnowienia. Ogródek kwiatowy, warzywny oraz sad były zaniedbane. Brakowało ławek, krzeseł i innego sprzętu szkolnego, który trzeba było stopniowo uzupełniać. W 1951 r. w szkole zatrudnionych było 8 nauczycieli a obwód szkoły składał się z następujących miejscowości: Irządze, Mikołajowice, Wilgoszcza, Wygiełzów, Wilków, Biała Błotna, cześć Zawady i Zawadki. Liczba uczniów wynosiła 322, klasy V – VII były równoległe. W 1952 r. obsadzono część placu szkolnego modrzewiami, dosadzono
Od 1958 r. w budynku szkolnym miała swoją siedzibę Szkoła Przysposobienia Rolniczego. Uczęszczała do niej młodzież z okolicznych wsi, która w większości przejęła później gospodarstwa rolne od swoich rodziców. W 1975 r. szkołę zamknięto z powodu zmniejszającej się liczby kandydatów do zawodu rolnika. W 1974 r. zaszły zmiany
w szkolnictwie w całym kraju, zaczęto wdrażać w życie reformę szkolną. Postanowiono stopniowo likwidować szkoły o małej liczbie uczniów a na terenie gmin tworzyć szkoły zbiorcze, o wyższym poziomie nauczania. Działania te podjęto również na terenie gminy Irządze. Obniżono stopień organizacyjny szkół w Zawadzie, Sadowiu i Bodziejowicach
z VIII do IV klas, pozostawiając je jako punkty filialne szkoły w Irządzach. Zlikwidowano też dotychczasowe punkty w Wilgoszczy i Wilkowie. Szkoła w Irządzach otrzymała nazwę Gminnej Szkoły Zbiorczej. Z miejscowości o obniżonych stopniach organizacyjnych szkół lub zlikwidowanych, dzieci dowożone były do Irządz na koszt państwa. Dla zabezpieczenia kadry pedagogicznej wybudowano w latach 1972 – 1974 dom nauczyciela z 4 kompletami mieszkań dla nauczycieli. W związku z przyłączeniem gminy Irządze do Lelowa w 1976 r. szkoła przestaje być szkołą gminną, powraca do dawnej nazwy „Szkoła Podstawowa”, lecz w dalszym ciągu ma charakter zbiorczy. W 1978 r. obwód szkoły powiększa się o wieś Witów, gdzie obniżono stopień organizacyjny szkoły do kl. I – VI, tworząc tym samym jeszcze jeden punkt filialny szkoły w Irządzach. W 1984 r. Witów ponownie odłączył się od szkoły
w Irządzach, tworząc samodzielną jednostkę, ale z klasami łączonymi.
W tymże roku rozpoczęto również budowę przedszkola obok szkoły, adaptując na ten cel istniejący budynek gospodarczy. Otwarcie budynku nastąpiło 19 VI 1989 r. i tym samym zakończyła się wędrówka przedszkola po wielu pomieszczeniach.
W dniu 27 września 1986 r. na terenie szkoły odbyła się uroczystość nadania gminie Irządze Krzyża Kawalerskiego Orderu Odrodzenia Polski. Duży wkład w przygotowanie uroczystości i jej przebieg włożyła dyrektor szkoły mgr Julianna Marcinkowska, nauczyciele, harcerze
i pozostała młodzież. Harcerze zaprezentowali uczestnikom uroczystości swój program artystyczny. Częścią uroczystości było zwiedzanie eksponatów Szkolnej Izby Pamięci Narodowej. Eksponaty dotyczące historii Irządz przygotował opiekun izby mgr Andrzej Huptyś.
W 1987 r. rozpoczęto rozbudowę szkoły. Budowa nowej części przebiegała dość sprawnie ale tylko przez pierwsze dwa lata. Kiedy budynek w stanie surowym przykryto, budowa ustała. Ponownego tempa nabrała budowa, kiedy zostały powołane nowe władze gminne: Przewodniczący Rady Gminy Czesław Rodacki i Wójt Gminy mgr Adam Witas. W 1992 r. nowe władze podpisały porozumienie z kuratorium oświaty o dokończeniu inwestycji.
W przeciągu roku czasu budynek został wykończony. Nowo wybudowana cześć obejmuje
4 sale lekcyjne, kuchnię, stołówkę i sanitariaty. Całość budynku ogrzewana jest systemem centralnym. Warunki pracy i nauki, nauczycieli i uczniów, uległy widocznej poprawie.
Chcąc zrównać warunki młodzieży wiejskiej z warunkami miejskimi, przychylnie nastawione do szkoły, wspomniane wcześniej władze gminy, rozpoczęły starania by wybudować przy szkole pełnometrażową salę gimnastyczną. Dnia 9 października 1994 r. odbyła się uroczystość wmurowania Aktu Erekcyjnego pod budowę sali gimnastycznej.
Budowę obiektu prowadziło przedsiębiorstwo budowlane POL-REM Sosnowiec. Tempo prac było duże, obiekt rósł z dnia na dzień. Uroczyste oddanie sali gimnastycznej odbyło się 29 września 1996r. Ważnym wydarzeniem było również ufundowanie przez Komitet Rodzicielski i społeczeństwo gminy sztandaru dla szkoły. Uroczystość przekazania sztandaru miała miejsce w dniu 28 września 1996r.
Od 1993r. trwały prace nad wyborem patrona szkoły. Ostatecznie prace zostały zakończone
w 1998r., uczniowie, rodzice oraz nauczyciele w większości opowiedzieli się za kandydaturą Jana Ledwocha - postacią związaną bezpośrednio z Irządzami, głównym inicjatorem budowy szkoły. Uroczystość nadania imienia szkole odbyła się 28 września 1998r., kulminacyjnym punktem było odsłonięcie i poświęcenie pamiątkowej tablicy. Co roku też 28 września obchodzony jest jako Dzień Patrona Szkoły.
W 1999 roku wprowadzono w naszym kraju kolejną reformę szkolnictwa. W myśl ustawy utworzono sześcioklasowe szkoły podstawowe oraz trzyletnie gimnazja. Na terenie naszej gminy sześcioklasowe szkoły podstawowe istniały w Irządzach i Witowie a gimnazjum
w Irządzach. Problemem oświatowym w Irządzach była szczupła baza lokalowa, gimnazjum bowiem zajmowało część budynku szkoły podstawowej. Władze gminy dołożyły starań
i 1 września 2006 r. oddano do użytku nowy budynek gimnazjum.
W 2019 r. weszła w życie następna reforma szkolna. Po dwudziestu latach przestały istnieć gimnazja a szkoły podstawowe ponownie stały się ośmioklasowe.
W roku 2018 władze gminy na czele z Wójtem mgr Janem Molendą rozpoczęły starania
o dokonanie termomodernizacji budynku szkoły podstawowej wraz z salą sportową
w Irządzach. Starania te zostały uwieńczone podpisaniem umowy, co nastąpiło w dniu
18 września 2018r. ze środków Unii Europejskiej pn. "Kompleksowa termomodernizacja budynku szkoły podstawowej wraz z salą sportową w Irządzach".
Inwestycję wykonała firma : Spółdzielnia Rzemieślnicza "Wielobranżowa" z Zawiercia. Zakończenie prac nastąpiło w dniu 14 sierpnia 2019r.
Całkowita wartość projektu wyniosła 1.875.109,99 zł
Całkowite wydatki kwalifikowane projektu wyniosły 1.863.551,11 zł
Współfinansowanie Unii Europejskiej w kwocie 1.584.018,44
Wkład własny gminy 279.532,67
W dniu 9 listopada 2019r. Szkoła Podstawowa im. Jana Ledwocha będzie obchodziła uroczystość jubileuszu 90-lecia istnienia.
Kierownicy – Dyrektorzy szkoły w Irządzach:
1923 – 1929 - Bolesław Król
1929 – 1936 - Bronisław Ujma
1936 – 1945 - Wilhelm Hanus
1945 – 1951 - Antoni Makieła
1951 – 1969 - Jan Szymanowski
1969 – 1977 - mgr Zdzisław Różycki
1977 – 1982 - mgr Andrzej Huptyś
1982 – 1985 - mgr Stanisław Plewniak
1985 – 1999 - mgr Julianna Marcinkowska
1999 – 2010 - mgr inż. Anna Kamińska
2010 - - mgr Jerzy Warzecha
Zastępcy dyrektora szkoły:
1974 – 1981 - Antoni Cipior
1981 – 1982 - mgr Stanisław Plewniak
1982 – 1983 - Danuta Kot
1983 – 1985 - mgr Julianna Marcinkowska
1987 – 1995 - mgr Henryka Lipiec
Dyrektorzy Gimnazjum w Irządzach:
1999 - 2002 - mgr Andrzej Huptyś
2002 - 2017 - mgr Urszula Barańska
Irządze, październik 2019r.
Opracował: mgr Andrzej Huptyś
Patron Szkoły
Jan Ledwoch urodził się 26 lutego 1891 roku w Irządzach. Ukończył gimnazjum, a następnie wydział filozofii na Uniwersytecie Warszawskim. W czasie studiów zetknął się z ruchem ziaraniarskim, był uczestnikiem akcji szerzenia oświaty na wsi. Propagował ...
